اقتصاد پنهان- در پی انتشار گزارشی مبنی بر خسارت سنگین واردات غیرقانونی ۲۰ میلیارد نخ سیگار قاچاق به اقتصاد کشور با عنوان «قاچاق ۴۰ هزار میلیارد تومانی» در روزنامه جام‌جم جوابیه‌ای از سوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارائه شد.
به گزارش اقتصاد پنهان متن کامل پاسخ ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به شرح زیر است:
گزارش شماره 6122 روزنامه جام‌جم در تاریخ 14 دی‌ماه دارای ملاحظاتی به این شرح است:
1. در ابتدای گزارش آورده شده تولید سیگار سالانه 55 میلیارد نخ است که 90% مصرف کشور را تشکیل می‌دهد، با فرض صحت این ارقام، با توجه به ناچیز بودن واردات و صادرات سیگار نتیجه آن می‌شود که شکاف عرضه و تقاضا حدود 10% تولید یعنی حدود 5 و نیم میلیارد نخ می‌شود که دارای تناقض و فاصله بسیار زیاد با رقم 20 میلیارد نخ قاچاق اعلامی همان گزارش است!
2. در گزارش مذکور با در نظر گرفتن سیگار وینستون (هر نخ 1000 تومان) و مارلبرو (هر نخ 2500 تومان)، میانگین قیمت هر نخ سیگار 2 هزار تومان در نظر گرفته شده در حالی که با توجه به کاهش قدرت خرید، گزارش‌ها حاکی از افزایش مصرف انواع ارزان قیمت‌تر سیگار مانند کمل، اسی، مونتانا، مگنا، بهمن و برندهای نوظهوری نظیر فیلیپ موریس و ... است که قیمت هر پاکت آن بین 9000 الی 20000 تومان و قیمت هر نخ آن بین 500 الی 1000 تومان است که در گزارش مذکور نادیده گرفته شده است. با در نظر گرفتن انواع سیگار، به نظر می‌رسد میانگین قیمت هر نخ سیگار مصرفی بسیار پایین‌تر از این رقم است و البته اظهار نظر دقیق‌تر راجع به میانگین وزنی قیمت سیگارهای مصرفی در جامعه مستلزم انجام پژوهش‌‌های میدانی است.
3. وفق ماده 16 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ستاد مرجع رسمی اعلام آمار در زمینه قاچاق است و طبق آخرین برآورد که مورد تأیید کارگروه آمار ستاد متشکل از نمایندگان وزارت صمت، بهداشت و ... بوده و به تصویب جلسه 132 اعضاء ستاد در سال 1400 رسیده است، برآورد قاچاق سیگار در سال 1398 حدود 2 میلیارد نخ و از نظر ارزشی در حدود 44 میلیون دلار بوده است. به‌طور کلی وضعیت بازار سیگار طی سالیان گذشته به شرح جدول زیر بوده است.
جدول- وضعیت بازار سیگار طی سال‌های 1395 الی 1398
| میلیارد نخ | مصرف | تولید | صادرات | واردات | برآورد قاچاق |
| سال 95 | 57 | 45 | 0.1 | 4 | 8 |
| سال 96 | 57.6 | 49.4 | 1.8 | 3.3 | 6.7 |
| سال 97 | 58.3 | 48 | 0.15 | 0 | 10.3 |
| سال 98 | 56 | 54.8 | 0.17 | 0 | 2 |
| تغییرات | 4%- | 14%+ | 13%+ | 0 | 80%- |
با توجه به اجرای تبصره 3 ماده 102 قانون برنامه پنجم توسعه و تولید داخل نمودن برندهای قاچاق‌پذیر و شناسه‌گذاری تمامی محصولات قانونی سیگار و ایجاد قابلیت تشخیص کالای مجاز و غیرمجاز از طریق عملیاتی نمودن طرح رهگیری سیگار از شهریور ماه 1399 (دومین طرح رهگیری پس از رجیستری تلفن همراه) به عنوان یکی از معدود کشورهای پیشرو در این زمینه، روند قاچاق سیگار کاهشی بوده و این اظهار نظر که در بحث قاچاق سیگار (نسبت به سایر گروه‌های کالایی هدف) دغدغه کمتری داریم صحیح است.
البته کماکان سیگار به عنوان یکی از کالاهای هدف پیشگیری و مبارزه با قاچاق (از بین 17 گروه کالایی) دارای موضوعیت بوده و طبق ماده 3 قانون، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و هماهنگی اجرای برنامه‌های پیشگیری و مبارزه با قاچاق سیگار توسط وزارت صمت، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های عضو ستاد، در دست انجام است. لیکن در این مسیر با برخی چالش‌های عمده مواجه بوده‌ایم که تا کنون مرتفع نشده و امید است با صدور دستور مساعد رئیس محترم جمهوری نسبت به رفع آن اقدام شود. از جمله با عنایت به آنکه طبق بررسی‌ها قسمت عمده‌ای از قاچاق سیگار از طریق سوء استفاده از رویه‌های ترانزیتی انجام می‌شود و در دوره‌ای که ممنوعیت ترانزیت سیگار در کشور برقرار بود شاهد کاهش قابل‌توجه قاچاق این محصولات بوده‌ایم؛ لیکن پس از ابلاغ مصوبه جلسه 196 شورای عالی ترابری کشور (30 /07 /1396) مبنی بر حذف محدودیت ترانزیت این محصولات و عدم اجرای بند آخر همان مصوبه مبنی بر ضرورت ارائه آمار و اطلاعات محموله‌های ترانزیتی، قابلیت نظارت بر این موضوع از بین رفته است و پیگیری‌های متعدد ستاد در دولت قبلی، منتج به نتیجه نشد.