اقتصاد پنهان- نکات برجسته و محورهای متعددی در بیانات نوروزی رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) وجود دارد که هر کدام از آنها محل بحث، گفتگو، تأمل، تدبر و تحریر مفصل است؛ در این یاداشت صرفاً به بیان چند نکته می‌پردازیم.
نامگذاری سال‌ها توسط رهبر معظم انقلاب(دام ظله) نشان از دغدغه ایشان و اهمیت موضوع دارد که لازم است سوگیری برنامه‌ها و اقدامات دستگاه‌ها، سازمان‌ها و حتی آحاد مردم و ظرفیت‌های موجود و بالقوه در راستای تحقق موضوع عنوان شده قرارگیرد.
نامگذاری سال‌های اخیر توسط معظم‌له بیانگر این موضوع است که در حال حاضر حوزه اقتصاد، حوزه‌ی ویژه‌ای بوده که هم دارای ضرورت و هم فوریت اقدام است. با توجه به اینکه نکات برجسته و محورهای متعددی در بیانات نوروزی رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) وجود دارد و هر کدام از آنها محل بحث، گفتگو، تأمل، تدبر و تحریر مفصل است، در این یاداشت صرفاً به بیان چند نکته می‌پردازیم.
سال نو، بازهم اقتصاد، باز هم تولید
طی سال‌های گذشته «تولید» کلید واژه‌ای‌ست که به صورت مرتب و مکرر مورد تأکید رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) بوده‌است؛ لیکن احتمالا این‌بار با توجه به بازخوردها و گزارش‌های حاصله از اجرای برنامه‌ها و اقدامات مرتبط گذشته که هم اقدامات ایجابی و هم اقدامات سلبی در راستای تحقق جهش تولید مد نظر قرار گرفته‌است. به عبارت دیگر، با تحلیل نتایج حاصل از اقدامات گذشته، برای حصول به یکی از ابزارهای قدرت (تولید)، لازم است علاوه بر حمایت‌های ضروری و مقتضی از تولید، موانع پیش‌روی تولید نیز در لایه‌های مختلف شناسایی و مرتفع شود.
معظم‌له علاوه بر اینکه در پیام نوروزی سال گذشته عنوان فرمودند: «البتّه مسائل اقتصادی کشور مسائل متعدّدی است، مسئله‌ی اصلاحات بانکی، اصلاحات گمرکی، اصلاحات مالیاتی، بهبود فضای کسب و کار و از این قبیل؛ لیکن نقش تولید یک نقش یگانه و بی‌همتایی است.»، در پیام نوروزی امسال نیز تأکید داشتند: «البتّه شعار جهش تولید به معنای واقعی کلمه یک شعار به تمام معنا انقلابی است، شعار مهمّی است. جهش تولید اگر بدرستی در کشور اتّفاق بیافتد -که ان‌شاءالله اتّفاق خواهد افتاد- هم تأثیرات عمیق اقتصادی در کشور می‌گذارد -در مورد ارزش پول و بقیّه‌ی مسائل عمده‌ی اقتصادی تأثیر می‌گذارد- و هم علاوه‌ی بر آنها موجب اعتماد به نفْس ملّی می‌شود، موجب رضایتمندی عمومی مردم می‌شود، تضمین‌کننده‌ی امنیّت ملّی می‌شود؛ یعنی اگر تولید جهش‌یافته در کشور ان‌شاءالله اتّفاق بیافتد که امیدواریم اتّفاق بیفتد، این عوارض مهم و این منافع بزرگ بر آن متحقّق می‌شود.»
مشارکت مسئولین و مردم در پشتیبانی از تولید و رفع موانع
در این مسیر، مشارکت مسئولین و مردم (مشارکت اجتماعی) موضوع مهمی است که نباید از آن غفلت نمود. آنجایی که معظم‌له از یک سو تأکیددارند: «هم احتیاج دارد به حمایت‌های لازم قانونی و حکومتی و هم احتیاج دارد به اینکه موانع سر راه تولید برداشته بشود.» و از سوی دیگر می‌فرمایند: «بنابراین ما در سال 99 این حرکت انقلابی را به نحوی در کشور آغاز کردیم و ملّت ایران استقبال کرده است از جهش تولید به اندازه‌ی مشخّص و محدودی؛ این باید ادامه پیدا کند»، وظیفه آحاد جامعه اعم از مسئولین دولتی و حکومتی (به معنای عام کلمه) و «ملت ایران» را در تحقق شعار سال را ترسیم می‌نمایند.
ایشان در سخنرانی نوروزی امسال خطاب به ملت ایران نیز فرمودند: «یک نکته‌ی دیگری که در باب اقتصاد کشور خوب است عرض بکنیم این است که رفع مشکلات احتیاج به همراهی مردم دارد؛ همدلی مردم. هر کاری که مردم وارد شدند قطعاً گشایش در آن به وجود می‌آید، تا حالا هم این جور بوده؛ در همه‌ی اموری که مردم توانستند وارد بشوند، در آن کار گشایش به وجود آمده. من میخواهم عرض بکنم در مسئله‌ی سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاری برای تولید، خود مردم میتوانند نقش ایفا کنند.»
معظم له در این راستا سازمان‌های خیریه، انقلابی، مردم نهاد و مساجد را نیز ذیمدخل دانسته و نه تنها نقش مشارکت بخش‌های خرد جامعه را در تولید و اشتغال از منظر خود دور نداشته، بلکه آن را با اهمیت قلمداد نموده و بر آن تأکید نموده‌اند.
از سوی دیگر چنانچه در بیانات نوروزی سال گذشته رهبر معظم انقلاب (دام عزه) تأمل نموده و به عوامل مؤثر بر جهش تولید نگاهی داشته باشیم، این موضوع را نیز می‌توانیم به عینه مشاهده نماییم که هر یک از موارد یادشده، به نوبه خود مشارکت مسئولین (در هر یک از قوای سه گانه) و مردم را در بر دارد. نظیر: تمام دستگاه‌های ذیربط کار خودشان را انجام دهند، جلوی قاچاق گرفته شود، جلوی واردات بی‌رویه گرفته شود، به تولیدکننده مشوق‌هایی داده شود، با کسانی‌که از کمک‌های مالی دولت سوء استفاده می‌کنند، برخورد جدّیِ قضائی شود، برنامه‌ریزی انجام شود، مجموعه‌های دانش‌بنیان، مجموعه‌های جوان و مبتکر جوان‌های علاقه‌مند به کار و پای کار و پُر‌امید و پُر‌نیرو و پُر‌انگیزه و پُر استعداد و ابتکار در برنامه‌ریزی‌ها حضور داشته باشند، کار ده برابری انجام شود. (عملکرد انقلابی و جهادی و نه عملکرد اتو کشیده)
دست‌های خیانتکار قاچاقچی، مانع تولید
معظم له در بخشی از پیام نوروزی سال جاری به موانع تولید اشاره نمودند که شاید ورود عبارت «دست‌های خیانتکار قاچاقچی» به ادبیات جاری، مسیر نوینی را برای مقابله با این نوع جرم مشخص نماید. به عبارت دیگر زمانی که کشور در حال جنگ اقتصادی بوده و تحریم‌های ظالمانه حداکثری توسط دشمنان نظام و کشور اعمال می‌شود، کسانی که به هر نوعی و هر عملی در جبهه دشمن قرار داشته باشند، خیانتکار بوده و نگاه به جرم قاچاق از این منظر ضرورت دارد.
علاوه بر آن، تبیین قبح فعل قاچاق و برابر دانستن قاچاقچی به عنوان خیانتکار (به جامعه، اقتصاد و مردم) نیاز به بسترسازی، گفتمان‌سازی و مطالبه گری دارد که وظیفه فعالان این عرصه را سنگین‌تر می‌نماید.
نگاه بلندمدّت به مسائل کشور
با توجه به اینکه در آستانه وردو به قرن جدید هستیم، بررسی مسایل ریشه‌ای کشور و پایه‌گذاری صحیح و دقیق سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدام در قرن جدید، مسیر حرکت در سال‌های آتی این قرن را رقم خواهد زد. بنابر این؛ لازم است برای رسیدن به آرمان و اهداف مطلوب رشد و توسعه پایدار و پویا، مدیریت کلان کشور در آغاز ورود به قرن پیش‌رو، نگاه بلندمدت و دارای افق روشن باشد.
ضرورت آگاهی بخشی مسئولین و مردم در رفع موانع تولید
آگاهی بخشی و مطالبه‌گری برای حمایت از تولید و رفع موانع تولید هم در حیطه مأموریت سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که به نحوی وظیفه آگاهی بخشی، تبلیغی و ترویجی دارند قرار داشته و هم در حیطه وظایف اشخاصی که به نحوی به مسایل مربوطه آگاهی دارند، قرار می‌گیرد. آگاهی بخشی، گفتمان سازی، مطالبه گری و فرهنگ سازی برای رفع موانع تولید و تحقق ایران قوی، از جمله مسئولیت‌هایی است که یا وفق قوانین تشکیل و اساسنامه دستگاه‌ها، سازمان‌ها و تشکل‌ها بر عهده این نوع سازمان‌ها قرار دارد یا بر مبنای موقعیت فکری و دانشی افراد آگاه از مسایل جامعه، بر گرده این اشخاص قرار دارد. معظم له در بیانات نوروزی سال جاری فرمودند: «گزارشی به من دادند که در آن گزارش موانع تولید را بتفصیل بیان کرده‌اند و به نظر من خوب است که چنین گزارشی در صدا و سیما به وسیله‌ی کسانی که با این مسائل آگاه هستند به مردم داده بشود تا بدانند که برداشتن بعضی از این موانع تولید بر عهده‌ی خود مردم است، و بعضی بر عهده‌ی دستگاه‌های دولتی یا بکلّی دستگاه‌های حکومتی است؛ چه قوّه‌ی مجریّه و چه سایر قوا.» بنابر این در هر صورت مشارکت قوای سه گانه و مردم در رفع موانع تولید، از تکالیفی‌است که به حکم مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) بر عهده کلیه آحاد جامعه نهاده شده‌است.
مبارزه‌ی با فساد
فساد از هر نوع و هر حوزه‌ای که باشد، مذموم بوده و هرچه حیطه عملکرد حوزه مرتبط با فساد بالاتر و گسترده‌تر باشد، اثر و دامنه آن نیز گسترده‌تر و خطرناک‌تر خواهدبود. فساد در حوزه‌های مالی، اقتصادی، اداری، اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و همه و همه علاوه بر اثرات گریز ناپذیر در هر حوزه و در هر بعد و اندازه، سرمایه‌های اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده و بخش اعظم نیروی جامعه را از مشارکت اجتماعی برای رشد و توسعه کشور، بازخواهدداشت.
مدیریت فضای مجازی
واضح است که امروزه فضای مجازی بر اغلب شئونات زندگی فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... سایه افکنده و قطع یقین می‌توان گفت در آینده، این جریان گسترش یافته و بخش‌های دیگر جامعه را نیز دربرخواهد گرفت؛ چنانچه از فضای جغرافیایی، مالی، اقتصادی و فرهنگی و ... یک جامعه عبور نموده و به معنای واقعی، در ترسیم دهکده جهانی نقش آفرینی نموده‌است.
با توجه به خاصیت و ویژگی فضای مجازی، سرعت و نقش آن، چنانچه ارایه هرنوع دانش، آگاهی، جریان سازی و فرهنگ سازی از این مسیر انجام شود، با شدت و سرعت بیشتری منتشر شده و سریع‌تر به نتایج خاص منجر خواهدشد. شاید بتوان آن را به رانندگی با سرعت بالا شباهت داد که هم داشتن زاویه اندک در ابتدای حرکت، انتهای مسیر را مشخص خواهد نمود و هم اینکه عدم کنترل و غفلت از موازین رانندگی، منجر به عواقب زیان‌بارتر خواهدشد. بنابر این چنانچه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مدون و مطلوبی برای وضعیت جاری و آتی فضای مجازی وجود نداشته‌باشد، نتیجه آن جز غافلگیری و عواقب ناخواسته نخواهد بود.
تجارت و تبادل قانونی و غیرقانونی کالا و وجوه، قاچاق کالا و وجوه، تبلیغات مفید و مضر، ایجاد نیازهای کاذب مصرفی، ترویج الگوی مصرفی خاص، ترویج سبک زندگی خاص، هنجار و ضد هنجار سازی، ارزش سازی و ضد ارزش سازی، تبیین حقایق و واقعیات با فیلترهای مختلف و ... همه و همه در بستر فضای مجازی امکان‌پذیر بوده و اهمیت بیش از پیش آن برای مسئولین و دست‌اندکاران مرتبط، روشن است.
دفتر تبلیغات هوشمندانه و مشارکت‌های مردمی