کمیسیون سیستان و بلوچستان در یک نگاه

کمیسیون برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان سیستان و بلوچستان

سه شنبه، ۰۹ بهمن ۱۳۹۷0 کامنتچاپ مطلب

به‌موجب تبصره ماده 3 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تمام استان‌های سراسر کشور کمیسیونی زیر نظر ستاد تحت عنوان برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز تشکیل می‌شود.
کمیسیون‌های برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان‌های سراسر کشور بر اساس شاخص‌هایی نظیر موقعیت جغرافیایی استان، جمعیت، تعداد شهرستان‌ها، میزان آلودگی به قاچاق، نوع کالاهای قاچاق، محل دپو یا توزیع یا مصرف و یا ترانزیت کالاهای قاچاق، تعداد ایست و بازرسی‌ها، پاسگاه‌ها و گلوگاه‌ها، محورهای مواصلاتی و ترانزیتی استان، ظرفیت‌های اقتصادی استان، میزان فعالیت‌های اقتصادی، وضعیت اشتغال و... در سه سطح طبقه‌بندی شده‌اند.
بر اساس شاخص‌های مذکور استان سیستان و بلوچستان در ردیف استان‌های سطح ویژه  قرار گرفته است.

کمیسیون استان
استاندار و رییس کمیسیون:  احمدعلی موهبتی
جانشین رییس: محمد هادی مرعشی
دبیرکمیسیون: محمد محبی

وضعیت جغرافیایی استان
استان سیستان و بلوچستان به عنوان پهناورترین استان در ناحیه جنوب شرق کشور واقع شده است . این استان 1210 کیلومتر مرز خاکی با دوکشور پاکستان و افغانستان و 370 کیلومتر مرز آبی در کرانه های شمالی دریای عمان و از شمال به استان خراسان جنوبی، از جنوب به دریای عمان ، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان و از غرب به استان‌های هرمزگان و کرمان محدود شده است.
مساحت استان 187502 کیلومترمربع است که 11.5 درصد از وسعت کشور را برمی گیرد. براساس سرشماری عمومی سال 1390 تراکم نسبی استان 12.5 نفر در هر کیلومترمربع بوده است که از این لحاظ یکی از کم تراکم ترین استان های کشور محسوب می شود.

میزان این شاخص در سال 1385 برابر 13 نفر در هر کیلومترمربع بوده است.

استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه متمایز تشکیل شده است:
منطقه بلوچستان(جنوب استان)، تنوع اقلیمی‌اش را با دریای عمان گره زده است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی  است. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه های اساسی اقلیم منطقه است. با توجه به پایین بودن نزولات جوی و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آب های زیر زمینی تنها امکانات تامین آب محسوب می شوند. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با 3941 متر ارتفاعدر شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده است. منطقه بلوچستان با 172305 کیلومترمربع وسعت و از شهرستانهای زاهدان، میرجاوه، خاش، سراوان، سیب و سوران، مهرستان، ایرانشهر، سرباز، دلگان، نیکشهر، قصرقند، چابهار و کنارک تشکیل می‌شود.

منطقه سیستان(شمال استان)، نگینی است برآمده از آبرفت‌های رودخانه هیرمند، که بزرگ ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده است. شریان حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه ای را نشان می‌دهد. وزش بادهای 120 روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است. منطقه سیستان شامل شهرستانهای زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند است و 15917 کیلومترمربع مساحت دارد.

کشورهای هم مرز و استانهای هم جوار

جمعیت استان و تفکیک شهرستان‌ها
برابر سرشماری سال 95  جمعیت استان بالغ بر 2٬775٬014 نفر بوده که تفکیک شهرستانی آن بشرح جدول ذیل است:

طول نوار مرزی استان
کل مرزهای استان سیستان و بلوچستان  حدود 1580.2 کیلومتر یعنی معادل یک ششم از کل مرزهای جمهوری اسلامی ایران است.
طول مرزهای استان با کشور افغانستان نیز 288.5 کیلومتر یعنی معادل یک سوم از کل مرز ایران با افغانستان و طول مرزهای مشترک استان با کشور پاکستان 921.7 کیلومتر بوده که کل مرز مشترک ایران و پاکستان را تشکیل می‌دهد. طول مرزهای آبی استان با ساحل دریای عمان  370 کیلومتر است.
شهرستان‌های زهک، نیمروز و هیرمند با کشور افغانستان همجوار بوده و شهرستان‌های سراوان و میرجاوه با کشور پاکستان همجوار هستند. شهرستان چابهار نیز با کشور عمان مرز آبی مشترک دارد.

ظرفیت‌های اقتصادی استان در صنعت، معدن، کشاورزی، دامپروری، بنگاه‌های اقتصادی و تعاونی

معدن
این استان بعلت قرار گرفتن در کمربند فلززائی معدنی که از اروپا شروع و پس از گذشت از میناب و ارتفاعات جازموریان به سمت خاش و زاهدان ادامه می‌یابد، از منابع غنی معدنی در زمینه کانی‌های فلزی و غیرفلزی است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که قابلیت‌های معدنی از جمله توانمندی‌های مهم توسعه استان بشمار می‌آیند و بسیاری از کانسارهای فلزی و غیرفلزی شناخته شده، می‌توانند مبنای صنایع بزرگ معدنی قرار گیرند. با توجه به شرایط فعلی و  لزوم استفاده از کلیه امکانات برای شکوفائی اقتصاد ملی ما را ناگزیر از شناخت این قابلیت‌ها نموده و در بسیاری از موارد، استفاده از آن حتی با وجود محدودیت‌های طبیعی بسیار منطقی جلوه می‌نماید.
از جمله پتانسیل‌های معدنی مهـم استـان می‌توان به ذخائر قـابل توجهی از گرانیت(199423 هزار تن)، مس (36054  هـزار تن)، کرومیت(340 هـزار تن)، تیتانیوم(22714 هـزار تن)، آهن(193000 هزار تن)، طلا(  3669 هزار تن)، آنتیموان(160 هزار تن )، مرمر(11177 هزار تن)، سنگ آهن(210869 هزار تن) اشاره نمود.
در مجموع ذخایر شناسایی شده استان معادل 1.100.000 هزار تن و رتبه 9 کشور و مجموع مجوزهای بهره‌برداری استان نیز 200 فقره است که در کشور رتبه 18 را دارا است.
در بخش صنعت، استان دارای 1226 پروانه بهره برداری صنعتی بود که بصورت تقریبی در جایگاه 25 کشوری قرار دارد.

صنعت
مهم‌ترین واحدهای صنعتی استان عبارتند از: کارخانه سیمان خاش و سیستان، کارخانه نان رضوی، کارخانه عمل آوری ماهی، کارخانه کنسروسازی، کارخانه‌های سازهای فلزی، کارخانه صنایع شیمیایی و سموم کشاورزی و ...

کشاورزی
استان سیستان و بلوچستان برای فعالیت‌های زراعی در تمام فصول سال شرایط مساعد دارد.
در شهرستان سراوان خرما، مهمترین محصول کشاورزی است. شهرستان سراوان با دارا بودن نخلستان‌های عظیم به عنوان قطب تولید خرما و در نوع خود بهترین خرمای مضافتی ایران را داراست.
60 نوع مختلف از خرما در این شهرستان کشت می‌شود که در نوع خود بی نظیر است. خرمای مضافتی داودی، مضافتی معمولی، ربی سیاه هسته، زرد‌دان، ربی معمولی، حلیله، راسکوائی، دنبه، ودرود، گرارمال، ربی‌دان، یک مشتی، رنگنو، ماکیلی، گوزلو، حلیله‌دان، شندشکن، پیو، مرس، سراسپید، دیداری، سبزو، خشکیج، بهن لدی، وش‌کنک، ببگمه جنگی، پیمازو، سونت گراگ، زرددان شهر، جرپان، سکی‌دان، چرپان بادو، هادوکی، پشتو، گهربا، دگو، کلوت، ساپو، کروچ بی‌هسته، کلگی، برنی، وشتام، دراز‌دان، گلدو، جوزبولک، کیاس‌کنک، وشدان، جوابنزین، شکری کنک، شکری، ابو  از مشهورترین انواع خرمای شهرستان سراوان هستند. دیگر محصولات از قبیل گندم، جو، محصولات گلخانه‌ای، انار، انگور، برنج، پرتقال، لیمو، گوجه نیز در شهرستان سراوان کشت می‌شود.
در حال حاضر عمده‌ترین محصولات مورد کشت در بخش باغی شهرستان چابهار شامل موز، انبه، چیچک، لیمو، گواوا و کنار و در بخش زراعی، سبزی و صیفی و محصولات جالیزی و همچنین میوه‌هایی همچون نارگیل و خربزه درختی  را دارا است.
محصولات شهرستان میرجاوه با توجه به تفاوت های اقلیمی در سه بخش آن متنوع هستند.
در بخش ریگ ملک و مرکزی در بخش محصولات زراعی بیشتر گندم، جو، ذرت، یونجه و در بحث باغداری بیشتر نخل خرما وجود دارد.
ولی در بخش لادیز با توجه به لطافت هوا در این بخش و وجود منابع آبی در کوهستان‌ها انواع و اقسام محصولات زراعی باغی به عمل می آید که عمده محصولات زراعی عبارتند از گندم، جو، ذرت، یونجه، کلزا، پیاز، گوجه فرنگی، نخود، عدس، لوبیا  و محصولات جالیزی.
در بحث باغداری تمام میوه های سردسیری و حتی خرما دربخش لادیز بعمل می‌آید که مواردی از آن عبارتند از: زردآلو، آلو، هلو، ‌شلیل، گردو، بادام، آلبالو، ‌گیلاس، ‌زرشک و انواع و اقسام میوه‌های دیگری مثل توت، شاه توت و ...
از جمله محصولات کشاورزی شهرستان فنوج نیز می‌توان به گونه‌های مختلف خرما، انواع مرکبات، انگور، انار و همینطور محصولات زراعی نظیر یونجه، انواع حبوبات، تنباکو، برنج و... اشاره نمود. همچنین چندگونه گیاهی منحصر به فرد نیز در شهرستان فنوج وجود دارد: 1. آلوورا یا صبر زرد (شگلم) که دومین محصول پرفروش در جهان است، درخت گز روغن که به معجزه عالم گیاهی معروف است و در ارتفاعات و برروی صخره‌ها رشد می‌کند و بنه یا پسته کوهی و کسور

وضعیت معیشتی مردم استان
همجواری استان با دو کشور  افغانستان و پاکستان با وجود بازارهای مصرف بی رقیب از یک سو و شرایط خاص حاکم بر آن کشورها از سوی دیگر، این استان را از اهمیت بسیاری برخوردار ساخته است.
از سوی دیگر منطقه سیستان در حال حاضر به دلیل مواجهه با خشکسالی‌های پی‌در‌پی و قطع آب هیرمند به دلیل عدم تمکین کشور مقابل به موافقت‌نامه‌های دوجانبه و عدم رعایت حق آبه جمـهوری اسلامی ایران‌، دچار مشکلات و چالش‌های فراوانی در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی خود گردیده است.
ایجاد شرایط و امکانات لازم به منظور تغییر روند مذکور و حفظ و ماندگاری جمعیت به ویژه جمعیت جوان و تحصیل کرده در منطقه‌، در برون رفت سیستان از مضعیت فعلی بسیار تاثیرگذار خواهد بود. اگرچه در سال‌های اخیر اقدامات بسیار ارزنده  و مفیدی در این خطه برای جبران کاستی‌ها و مشکلات موجود انجام گرفته است، لیکن برون رفت کامل از وضعیت موجود و برنامه‌ریزی برای توسعه اقتصادی منطقه‌، نیازمند اقدامات و توجه بیشتری است.

فرصت‌های سرمایه‌گذاری استان

با توجه به کاهش توجیه اقتصادی فعالیت‌های کشاورزی به دلیل خشکسالی و کاهش توجیه اقتصادی از یک سو و وجود مرزهای طولانی  و بازار تقریباً بی رقیب در کشورهای افغانستان و پاکستان از سوی دیگر، بخش صنعت، معدن و بازرگانی با بهره‌گیری از شرایط زیر می‌تواند موجبات توسعه اقتصادی منطقه، ایجاد اشتغال و در نتیجه کاهش مشکلات و چالش‌های اقتصادی و اجتماعی موجود در منطقه شود.

1. موقعیت جغرافیایی ویژه و مناسب استان به جهت استقرار در کنار آب‌های آزاد بین المللی خارج از تنگه هرمز با برخورداری از 1100 کیلومتر مرز خاکی با کشور های پاکستان و افغانستان و 300 کیلومتر مرز ساحلی در کنار دریای عمان و نیز نزدیکی مناطق ساحلی استان با کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان، شبه قاره هند و کشورهای آفریقائی.

2. شرایط ممتاز استان برای تصدی نقش بازرگانی ملی و ترانزیت خارجی میان اروپا و آسیای مرکزی با آبهای شرقی، جنوبی و شاخ  آفریقا.
3. اقلیم مناسب کشت محصولات سود آور صادراتی(خرما، مرکبات، موز، انبه)، دشت‌های هموار و اراضی مستعد در شمال و جنوب استان و امکانات ایجاد صنایع وابسته به محصولات گرمسیری.
4. اراضی و اقلیم مناسب در سواحل جنوبی برای توسعه فعالیت‌های شیلاتی و صیادی (پتانسیل حدود 140 هزار تن  صید انواع ماهی)، اراضی مستعد پرورش میگو و توسعه صنایع وابسته (بالغ بر 42 هزار هکتار اراضی مستعد پرورش میگو  در 22 سایت مطالعه شده با تولید بیش از 1071 تن میگو در سطح  زیر کشت 394 هکتار)، وجود 8 بندر صیادی، بالغ بر 2399 فروند شناور صیادی با 23595 نفر صیاد در منطقه چابهار و کنارک، 29 کارخانه کنسروسازی، 23 عمل‌آوری و بسته‌بندی ماهی و میگو، 23 واحد سردخانه و انجماد، 36 واحد یخسازی و 8 واحد شناورسازی.
5. وجود معادن و ذخایر غنی، بکر و متنوع از نوع کانی‌های با ارزش در استان از قبیل کانسارهای فلزی مثل کروم، منگنز، مس، آهن، سرب، روی، قلع، تنگستن، طلا، نقره و 43 هزار تن آنتیموان و کانسارهای غیرفلزی نظیر: منیزیت، گل سفید، تالک، کائولن و کرومیت و سنگ‌های تزئینی مرمر، مرمریت، تراورتن، گرانیت، پوزولان، آهک، گچ ، خاک رس و مارن، وجود بیش از 400 هزار تن گارنت با عیار 40%، 10 میلیون تن آندالوزیت، 5 میلیون تن فلدسپات، 130 هزار تن سیلیس با عیار% 99.8 .
6. پتانسیل‌های معدنی حوزه تفتان و امکان استقرار کارخانجات چینی و کاشی و سرامیک در محدوده تفتان و شهرستان خاش.
7. اقلیم مناسب برای توسعه فعالیت‌های گردشگری در سواحل دریای عمان و دامنه ها ی تفتان و…
8. وجود نهادهای مهم اقتصادی و توسعه ای در سطح استان بویژه منطقه آزاد چابهار با امتیازات ویژه برای  سرمایه‌گذاری تولیدی و  خدماتی، وجود 7 بازارچه  مرزی فعال در طول نوار مرزی استان با کشورهای همسایه افغانستان و پاکستان، همچنین 90 شرکت تعاونی فعال مرزنشین، طرح توسعه محور شرق به عنوان یکی ازابزارهای مهم اعمال سیا ست‌های منطقه‌ای.
9. وجود بیش  از 46 مرکز آموزش عالی با بالغ بر 130 هزار دانشجو و مراکز آموزش  فنی و حرفه‌ای در سطح استان.
10. صنایع کشتی‌سازی در چابهار و وجود کشتی‌های مدرن صید و صیادی پرساینر.
11. وجود تأسیسات زیربنائی مهم از جمله شبکه‌های وسیع حمل و نقل جاده‌ای، دریائی، ریلی و هوائی (وجود حداقل 5 فرودگاه فعال در سطح استان و شرکت‌های هواپیمائی در استان)، سد پیشین و …
12. قابلیت‌ها و ظرفیت‌های جدید از جمله پتانسیل نیروی کار جوان و تحصیلکرده و مطالعات موجود منطقه‌ای.
13. فعالیت 2 پایانه مرزی میلک و میرجاوه به عنوان مرز رسمی مبادلات تجاری با افغانستان و پاکستان در زمینه تردد مسافر و کالا.
14. وجود 7 گمرک در سطح استان در زمینه صادرات و واردات.
15. بهره‌مندی از نزدیکترین مسیر به کشورهای آسیای میانه جهت ترانزیت کالاهای بین المللی و انتقال محصولات و شاهراه ترانزیت کالا از جنوب به شمال.
16. وجود 28 شهرک صنعتی و ناحیه صنعتی که همه فعال هستند و 8 ناحیه صنعتی در دور دوم سفر ریاست جمهوری مصوب شده است.
17. وجود اسکله‌های مهم  کشتیرانی (اسکله نصب سریع شهید بهشتی، اسکله شهید کلانتری، اسکله ایران بندر)
18. اتصال استان و مرز پاکستان به شبکه راه آهن سراسری کشور در آینده نه چندان دور که در این شرایط استان می‌تواند تبدیل به پل ارتباطی ریلی اروپا به آسیای جنوب شرقی شده و این امر مهم‌ترین  مزیت نسبی منطقه در توسعه صنعتی محسوب خواهد شد.
19. تنها بندر مهم کشور در سواحل دریای عمان و شرق تنگه هرمز، بندر چابهار است که مزیت بزرگی در راه توسعه صنعتی استان  است.
20. اقلیم مناسب و اعتدال هوا در زمستان شرایط مناسب برای کاشت محصولات نوبرانه و صادراتی را فراهم کرده است (این قابلیت، امکان برداشت دوبار محصول را درسال فراهم آورده است).
21. هوای مطبوع در فصل سرد سال در بسیاری از مناطق استان بویژه در ساحل دریا از دیگر مزیت‌های نسبی استان برای توسعه فعالیت های گردشگری محسوب می‌شود.
22. انرژی خورشید و باد (از جمله مزیت‌های نسبی استان برای جایگزینی انرژی خورشید و انرژی باد بجای انرژی فسیلی الکتریکی).
23. وجود پیشینه تولید برخی صنایع دستی (خامه دوزی، سوزن دوزی، سفال کلپورگان، قالی سیستان و ...)

بازارچه‌های مرزی

ایست و بازرسی‌ها

گمرکات استان

دستگاه‌های عضو کمیسیون

ارتباط با کمیسیون
نشانی:  زاهدان، خیابان شریعتی، ضلع جنوبی میدان شهدا، طبقه دوم
پیامک: 10009656054
کدپستی: 18793-98167
تلفن تماس: 33228262-054
نمابر: 33213283-054
پست الکترونیک: sistan@epe.ir
موقعیت مکانی